บทความ

ท่อระบายน้ำคอนกรีต

ท่อระบายน้ำคอนกรีต เป็นท่อระบายน้ำที่นิยมนำมาใช้กับมากที่สุด เนื่องจากคอนกรีตเป็นวัสดุที่มีความแข็งแรงทานทาน สามรถนำไปใช้งานได้ยาวนานถึง 75 – 100 ปี มีประสิทธิภาพที่ดีเยี่ยม ป้องกันการรั่วซึมได้ดี สามารถเพิ่มความแข็งแรงของท่อระบายน้ำด้วยการเสริมเหล็กได้ อย่างไรก็ตามข้อเสียของท่อระบายน้ำคอนกรีต คือ หากดินหรือสภาพแวดล้อมโดยรอบของท่อระบายน้ำมีความเป็นกรดอาจเกิดการกัดกร่อนจนเกิดความเสียหายได้ รวมถึงมีน้ำหนักที่มาก ทำให้การขนย้ายและการติดตั้งเป็นเรื่องที่ยากจำเป็นต้องใช้อุปกรณ์ในการติดตั้ง และต้องใช้ความระมัดระวังเป็นอย่างมาก
ท่อระบายน้ำคอนกรีตมีการผลิตออกมาหลากหลายรูปแบบ และมีหลายขนาดตามสภาพของพื้นผิวหรือลักษณะการนำไปใช้ ซึ่งการเลือกนำไปใช้จะขึ้นอยู่กับเงื่อนไขและข้อจำกัดต่าง ๆ เช่น ความลึกของพื้นดิน ความสูงของถนน และปริมาณของน้ำ เป็นต้น โดยมีการแบ่งท่อระบายน้ำคอนกรีตออกเป็นหลายประเภท ได้แก่

1. ท่อระบายน้ำชนิดกลม (Pipe Culvert)

ท่อระบายน้ำอาจเป็นจำนวนเดียวหรือหลายช่อง เส้นผ่านศูนย์กลางของท่อระบายน้ำมีตั้งแต่ 1 เมตรถึง 6 เมตร ข้อดี มีความแข็งแรง ด้วยการออกแบบทำให้มีลักษณะให้เลือกหลากหลาย ทั้งยังสามารถเสริมความแข็งแรงได้ตามต้องการ รวมถึงความหนาด้วย ข้อเสีย สามารถสึกกร่นได้เนื่องจากสารอินทรีย์ที่อยู้กับดินหรือในน้ำ

1.1 ท่อระบายน้ำคอนกรีตแบบปากลิ้นราง (Tongue and Groove)

เป็นท่อระบายน้ำที่มีความแข็งแรง มีทั้งแบบเสริมเหล็กและไม่เสริมเหล็ก ทั้งยังเป็นท่อระบายที่มีคุณภาพสูงตามมาตรฐานอุตสาหกรรม หรือ มอก. จึงมีความทนทาน เหมาะสำหรับงานระบายน้ำทั่วไป เช่น หมู่บ้านจัดสรร คอนโดมีเนียม สนามกอล์ฟ บ้านพักอาศัย ไปจนถึงงานระบายน้ำที่มีต้องรองรับน้ำหนักได้สูง เช่น งานทางหลวง งานนิคมอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ และสนามบิน

1.2 ท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็กแบบปากระฆัง (Bell and Spigot)

เป็นที่ระบายน้ำที่นิยมนำไปใช้กับงานระบายน้ำเสียที่มีการปนของสารพิษมากกว่าท่อระบายน้ำแบบแรก สามารถป้องกันการรั่วซึมได้ดี เพราะลักษณะของท่อที่เป็นปากระฆังนั่นเอง

1.3 ท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็กแบบดันลอด (Jacking Pipe)

ท่อระบายน้ำคอนกรีตแบบดันลอด หรือ ท่อดันลอด เป็นท่ออระบายน้ำที่มีลักษณะเป็นท่อเหล็กหรือท่อคอนกรีต อาจมีการเสริมเหล็กเพื่อความแข็งแรง หรือเคลือบสารพิเศษเพื่อป้องกันการกัดกร่อนจากใช้งานหากมีการนำไปใช้กับงานระบายน้ำเสีย ท่อดันลอดมักมีความแข็งแรงเพื่อรับแรงดันที่เกิดขึ้นโดยรอบทั้งจากแรงกดทับด้านบน แรงดินที่อยู่รอบ ๆ และแรงของแม่แรงไฮดรอลิคในขณะดันท่อ ถ้าหากท่อระบายน้ำไม่มีความแข็งแรงเพียงพออาจทำให้ท่อดันลอดเกิดการแตกร้าวจนเสียหายขึ้นได้ เนื่องจากท่อดันลอด มักจะฝั่งอยู่ใต้ดิน เช่น ใต้ถนน หรือรางรถไฟ เป็นต้น
การก่อสร้างระบบระบายน้ำประเภทนี้ ไม่ใช้การขุดเปิดแนวยาว แต่เป็นการเจาะอุโมงค์ขนาดเล็กเพื่อดันท่อขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางน้อยกว่า 1 เมตร เข้าไปยังบริเวณที่มีการวางแผนเอาไว้ โดยท่อระบายน้ำคอนกรีตแบบดันลอดนี้มักนิยมนำใช้ในงานวางท่อส่งน้ำประปา วางระบบเครือข่ายโทรศัพท์ วางระบบสายไฟฟ้าใต้ดิน และวางท่อระบายน้ำทั้งน้ำฝนและน้ำเสีย เพราะเป็นงานที่ก่อให้เกิดผลกระทบทางด้านสิ่งแวดล้อมโดยรอบและการการคมนาคมค่อนข้างน้อย ซึ่งท่อลอดส่วนใหญ่จะมีขนาดไม่เกิน 2 เมตร และมีความยาวไม่เกิน 200 เมตร สำหรับในกรุงเทพมหานครจะนิยมใช้การดันท่อลอดในชั้นหินอ่อน

2. ท่อระบายน้ำชนิดสี่เหลี่ยม (Box Culvert)

ท่อระบายน้ำรูปทรงสี่เหลี่ยมที่ผลิตขึ้นจากคอนกรีตที่มีการเสริมแรงเพื่อความแข็งแรง เหมาะกับงานระบายน้ำจำนวนมาก และมักใช้ใต้ทางทางรถไฟหรือถนน ลักษณะของท่อระบายน้ำชนิดนี้ คือ ผนังด้านบนที่เป็นแผ่นคอนกรีตเสริมเหล็กจะรับหน้าที่ในการรองรับยานพาหนะที่มีการเคลื่อนไหวผ่านไป ส่วนผนังด้านข้างคอยช่วยค้ำน้ำหนักด้านบน และพื้นด้านล่างจะทำหน้าที่เป็นฐานรับน้ำหนักของท่อระบาย เพื่อไม่ให้เกิดการทรุดตัวลงได้ ทำให้ท่อระบายน้ำชนิดเหลี่ยมมีความแข็งแรง และง่ายต่อการนำไปใช้ มีข้อดี คือ ช่วยในการกระจายน้ำหนักของท่อระบายน้ำอย่างสม่ำเสมอ เพราะมีพื้นด้านล่างเที่ช่วยลดแรงกดด้านบน

3. ท่อระบายน้ำชนิดสะพาน (Bridge Culvert)

สำหรับท่อระบายน้ำชนิดสะพานนี้ ส่วนใหญ่จะมีไว้เพื่อเป็นทั้งสะพานที่ใช้ในการสัญจรและการระบายน้ำไปพร้อม ๆ กัน ซึ่งท่อระบายในลักษณะนี้ เป็นท่อที่ได้รับการพัฒนาต่อจากท่อระบายน้ำชนิดสี่เหลี่ยมเพื่อให้มีประสิทธิภาพในการนำไปใช้งานมากขึ้น ซึ่งความต่างระหว่างท่อระบายน้ำชนิดสะพานกับท่อระบายน้ำชนิดสี่เหลี่ยม คือ ท่อระบายน้ำชนิดสะพานจะไม่มีพื้นด้านล่าง จึงจำเป็นต้องใช้การสร้างฐานรากหรือเสาเข็มขึ้นมา ทำให้ท่อระบายน้ำชนิดนี้มีความแข็งแรงเป็นอย่างมาก

ท่อระบายน้ำ HDPE

ท่อระบายน้ำชนิด HDPE หรือท่อระบายน้ำลูกฟูก สามารถนำไปใช้งานได้หลากหลาย ได้แก่ งานส่งน้ำประปา ท่อส่งร้อยสานโทรศัพท์ สายไฟฟ้า ท่อลอดใต้น้ำ รวมถึงท่อระบายน้ำทั้งน้ำฝน และน้ำเสีย เหมาะกับชุมชน โครงการหมู่บ้าน ไปจนถึงนิคมอุตสาหกรรม และเหมืองแร่ ด้วยคุณสมบัติของท่อระบายน้ำที่ผลิตจากเม็ดพลาสติกเอทิลีน ทำให้ตัวท่อมีความยืดหยุ่นมาก โค้งงอได้ดี ไม่รั่วซึมได้ง่าย ทนทาน มีความต้านทานต่อแรงกดทับจากภายนอกได้ดี สามารถทนต่อการขัดสี และการกัดกร่อนจากสภาวะแวดล้อมต่าง ๆ จึงไม่เกิดสนิม และตะกรัน ทำให้ท่อระบายน้ำชนิดนี้มีอายุการใช้งานที่ยาวนานถึง 50 ปี เหมาะกับการติดตั้งโดยไม่ต้องใช้การขุดร่อง นอกจากนี้ยังง่ายต่อการขนย้ายและติดตั้ง เพราะท่อมีน้ำหนักที่เบา สามารถติดตั้งในพื้นที่ที่จำกัดได้ แต่มีข้อเสียตรงที่อาจเกิดความอ่อนตัวหากมีอุณหภูมิที่สูงมากเกินไป
แม้ว่าท่อระบายน้ำแต่ละประเภทจะได้รับการออกแบบให้ได้ใช้งานนานตามระยะเวลาที่กำหนดไว้ แต่บางครั้งท่อระบายน้ำเหล่านั้นอาจได้รับความเสียหาย หรือพังทลาย หรือเสื่อมประสิทธิภาพขึ้นได้ จากการกัดกร่อน หรือกัดเซาะของน้ำ และดิน รวมถึงน้ำหนักของยานพาหนะที่มีมากเกินกว่าที่ประเมินไว้ ทำให้ไม่สามารถรองรับแรงกดทับได้เป็นเวลานาน จนทำให้ท่อระบายน้ำที่ถูกฝั่งอยู่ใต้ดินเริ่มเกิดรอยร้าวและอาจนำไปสู่การทรุดตัวของถนนได้