บทความ

Posted on
09/11/2021
in
ข้อกำหนดที่ต้องรู้ก่อนเริ่มงานวางระบบท่อระบายน้ำ
การวางท่อระบายน้ำคอนกรีตสำเร็จรูปที่ดีจำเป็นต้องได้รับการออกแบบทางระบายน้ำอย่างรอบคอบ เพื่อให้การรองรับน้ำ การระบายน้ำในพื้นที่ให้เกิดประสิทธิภาพสูงที่สุด และมีค่าใช้จ่ายที่คุ้มค่ามากที่สุด การวางแผนระบบระบายน้ำจึงมีความสำคัญ ผู้ออกแบบโครงการต่าง ๆ จึงมีการศึกษาและสำรวจพื้นที่โดยรอบอย่างละเอียดในทุก ๆ ด้าน รวมถึงมีการคำนวณและจัดทำแผนงานก่อนทำการก่อสร้างโครงการเสมอ
งานวางระบบท่อระบายน้ำสาธารณะส่วนใหญ่เป็นโครงการขนาดใหญ่ที่ส่งผลกับคนจำนวนมาก ทำให้การก่อสร้างต้องได้รับมาตรฐานในทุก ๆ จุด เพื่ออำนวยความสะดวกให้กับผู้คนที่สัญจรไปมา พร้อม ๆ กับการระบายน้ำให้มีประสิทธิภาพ หน่วนงานต่าง ๆ จึงมีการจัดทำคู่มือออกเป็นข้อกำหนดและหลักเกณฑ์ในการออกแบบทางระบายน้ำ เพื่อให้การออกแบบทางระบายน้ำที่ดีที่มีประสิทธิภาพ ตรงตามมาตราฐานที่กำหนด และสามารถใช้งานได้ในระยะยาว เช่น ของกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น และกรมทางหลวง
งานวางระบบท่อระบายน้ำสาธารณะส่วนใหญ่เป็นโครงการขนาดใหญ่ที่ส่งผลกับคนจำนวนมาก ทำให้การก่อสร้างต้องได้รับมาตรฐานในทุก ๆ จุด เพื่ออำนวยความสะดวกให้กับผู้คนที่สัญจรไปมา พร้อม ๆ กับการระบายน้ำให้มีประสิทธิภาพ หน่วนงานต่าง ๆ จึงมีการจัดทำคู่มือออกเป็นข้อกำหนดและหลักเกณฑ์ในการออกแบบทางระบายน้ำ เพื่อให้การออกแบบทางระบายน้ำที่ดีที่มีประสิทธิภาพ ตรงตามมาตราฐานที่กำหนด และสามารถใช้งานได้ในระยะยาว เช่น ของกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น และกรมทางหลวง

ข้อกําหนดและหลักเกณฑ์ในการออกแบบทางระบายน้ำ
- สถานที่และตำแหน่งการวางทางระบายน้ำ: ตำแหน่งการวางทางระบายน้ำมีส่วนสำคัญต่อประสิทธิภาพของการระบายน้ำ และงบประมาณในการก่อสร้าง ผู้ออกแบบต้องกำหนดแนวทางการวางท่อระบายน้ำที่ดี เพื่อให้เกิดการระบายน้ำที่มีประสิทธิภาพมากที่สุด
- ขนาดของทางระบายน้ำ: ขนาดของทางระบายน้ำมีผลต่อการระบายน้ำเป็นอย่างมาก หากทางระบายน้ำมีขนาดใหญ่จะช่วยให้ประสิทธิภาพในการระบายน้ำสามารถรับน้ำได้มาก แน่นอนว่าการก่อสร้างทางระบายน้ำขนาดใหญ่ย่อมมีค่าใช้จ่ายค่อนข้างสูง ผู้ออกแบบต้องคำนวณปริมาณน้ำในพื้นที่ให้มีขนาดตามเหมาะสมสำหรับการระบายน้ำตามความจำเป็น เพื่อให้เกิดความคุ้มค่าในการก่อสร้างมากที่สุด
- ความลาดของทางระบายน้ำ : ความลาดของทางระบายน้ำจะส่งผลถึงความลึกของทางระบายน้ำ และการวางท่อระบายน้ำสำเร็จรูปด้วย
- การป้องกันการสึกกร่อน: ในการออกแบบทางระบายน้ำแบบท่อปิด ต้องคำนึงถึงความสึกกร่อนที่อาจเกิดขึ้นภายในท่อระบายน้ำคอนกรีตสำเร็จรูปด้วย เพราะหากท่อมีการชำรุดที่เกิดการการสึกกร่อนจะทำให้ท่อเกิดความเสียหายและพังได้ง่าย
- ความลึกของทางระบายน้ำ: งานวางท่อระบายน้ำจำเป็นต้องมีการขุดเปิดหน้าดินเพื่อให้สามารถวางท่อระบายน้ำคอนกรีตสำเร็จรูปได้ ซึ่งการขุดดินนั้นจะต้องให้มีความลึกของต้นท่อมีความลึกมากพอที่สามารถดันน้ำไหลออกมาตามทางระบายน้ำได้
- ชนิดของท่อระบายน้ำ: ท่อระบายน้ำมีหลายชนิดแต่ท่อระบายน้ำที่นิยมใช้ คือ ท่อระบายน้ำคอนกรีตสำเร็จรูป เพราะมีคุณสมบัติที่โดดเด่นทั้งในเรื่องของความคงทน การนำไปใช้งานที่ง่าย ได้มาตรฐาน มีหลากหลายขนาดให้เลือก รองรับน้ำหนักได้ดี และมีราคาไม่แพงมากนัก จึงช่วยให้สามารถคุมงบประมาณการก่อสร้างได้ดี
- การเชื่อมต่อหรือรอยต่อ: ท่อระบายน้ำคอนกรีตสำเร็จรูปมีหลายประเภท ในแต่ละประเภทอาจใช้วิธีการเชื่อมหรือต่อท่อระบายน้ำแต่ละท่อแตกต่างกัน ผู้ก่อสร้างควรศึกษาวิธีการเชื่อมหรือต่อให้ดี เพื่อป้องกันการรั่วซึมของน้ำ หรือรั่วไหลของสิ่งแปลกปลอม หรือดินเข้ามายังท่อระบายน้ำคอนกรีตสำเร็จรูป ซึ่งอาจทำให้เกิดท่อระบายน้ำตันได้ในอนาคต
- การบำรุงรักษาทางระบายน้ำ: แม้ว่าท่อระบายน้ำคอนกรีตสำเร็จจะมีอายุการใช้งานที่ยาวนาน และไม่จำเป็นต้องดูแลรักษาบ่อยครั้ง แต่ควรมีการตรวจสอบอยู่เสมอเพื่อไม่ให้ท่อระบายน้ำคอนกรีตสำเร็จรูปเกิดการชำรุดก่อนเวลา หรือเกิดการระบายน้ำไม่ดี น้ำไหลได้ไม่เต็มประสิทธิภาพ
นอกจากในส่วนของการวางโครงข่ายทางระบายน้ำที่ต้องพิจารณาข้างต้นแล้ว การระบายน้ำที่ดียังมีข้อกำหนดและกฎเกณฑ์การออกแบบทางด้านอุทกวิทยาด้วย ดังนี้
- อัตราน้ำไหลนอง: เป็นการคำนวณจากปริมาณน้ำฝนที่ตกในบริเวณพื้นที่ที่จะต้องระบายน้ำออกในรอบ 2 – 10 ปี ในแต่ละพื้นที่อาจมีข้อกำหนดในการนำรอบปีมาใช้ที่แตกต่างกัน เช่น บริเวณชุมชนที่ไม่หนาแน่นและมีปัญหาน้ำท่วมขังไม่มากอาจใช้รอบปีของการเกิดฝนเพียง 2 ปีเท่านั้น บริเวณย่านธุรกิจที่มีปัญหาเรื่องน้ำท่วมขังเป็นจำนวนมาก อาจใช้รอบปีในการเกิดฝน 10 ปี เป็นต้น
- ปริมาณน้ำฝน: การนำปริมาณน้ำฝนมาใช้จะคำนวณจากกราฟความสัมพันธ์ของความเข้ม ระยะเวลาที่ฝนตก และความถี่ของฝนในแต่ละพื้นที่
- ปริมาณน้ำไหลนอง: สำหรับปริมาณน้ำไหลนองทั้งหมดที่ใช้ในการออกแบบทางระบายน้ำนั้น จะใช้ปริมาณน้ำฝนกับปริมาณน้ำเสียในพื้นที่รวมกัน
- ปริมาณน้ำเสีย: คำนวณจากปริมาณน้ำที่คนในพื้นที่ใช้ในแต่ละวัน โดยมีการกำหนดสัดส่วนและปริมาณน้ำแตกต่างกันตามความหนาแน่นของผู้อยู่อาศัยในพื้นที่
ทั้งหมดนี้ เป็นการออกแบบทางระบายน้ำก่อนที่จะนำไปออกแบบสำหรับแนวทางการวางท่อระบายน้ำต่อไป
ข้อกำหนดและกฎเกณฑ์สำหรับท่อระบายน้ำสำเร็จรูป
- ขนาดของท่อระบายน้ำ: ขนาดท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็กต้องสัมพันธ์กับอัตราการไหลของการระบายน้ำ โดยการเลือกขนาดของท่อระบายน้ำคอนกรีตสำเร็จรูปต้องสอดคล้องกับความจุของท่อระบายน้ำที่คำนวณไว้ สำหรับการออกแบบระบบระบายน้ำของทางหลวง มักนิยมใช้ท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็ก หรือ คสล. 2 ประเภทด้วยกัน คือ ท่อระบายน้ำ คสล. ชนิดกลม หรือที่เรียกว่าท่อกลม เป็นท่อระบายน้ำที่ผลิตตาม มอก. ชนิดหล่อสำเร็จ ความยาวท่อนละ 1.00 เมตร และมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางตั้งแต่ 0.60 เมตรถึง 1.20 เมตร และท่อระบายน้ำ คสล. ชนิดเหลี่ยม ซึ่งมีหลากหลายขนาดให้เลือกตามความเหมาะสมของแต่ละโครงการ ขนาดตั้งแต่ 1.20 x 1.20 ม. ขึ้นไป
- ความเร็วของการไหล: ความเร็วการไหลในเส้นท่อโดยประมาณไม่ควรจะน้อยกว่า 0.75 เมตร/วินาที และความเร็วสูงสุดไม่ควรเกิน 6.00 เมตร/วินาที เพื่อหลีกเลี่ยงปัญหาการตกตะกอนและการสะสมของสิ่งปฏิกูลในท่อระบายน้ำ สำหรับความเร็วสูงสุดภายในท่อระบายน้ำที่นิยมใช้กันมากที่สุดจะใช้กันประมาณ 2.00 – 3.00 เมตร/วินาที ดังนั้น ต้องออกแบบให้น้ำไหลด้วยความเร็วที่สามารถล้างท่อได้ด้วยตัวเอง และต้องสามารถระบายน้ำได้ตามอัตราระบายน้ำออกแบบไว้อีกด้วย
- ความลาดชันของท่อระบายน้ำ: ความเอียงของท่อระบายน้ำควรมีการออกแบบให้ใกล้เคียงหรือเทียบเท่ากับความเอียงของพื้นลำธาร เนื่องจากความเร็วของน้ำในท่อระบายน้ำที่มีค่าสูงจะก่อให้เกิดการสึกกร่อนของท่อระบายน้ำได้ ซึ่งความลาดชันของท่อระบายน้ำคอนกรีตสำเร็จรูปให้พิจารณาตามขนาดของเส้นผ่านศูนย์กลางของท่อระบายน้ำ เช่น ท่อระบายน้ำขนาด 0.40 เมตร ไม่ควรมีความลาดชันต่ำกว่า 1: 500 และขนาดของท่อระบายน้ำที่มีขนาดใหญ่ต้องไม่เกินกว่า 1: 1,000 ดังตารางข้างล่าง สำหรับกรมทางหลวงได้มีการกำหนดกฎเกณฑ์ของระดับดินถมหลังท่ออย่างน้อย 0.60 เมตร ส่วนความลึกในการฝังท่อฝังท่อลึกที่สุดไม่ควรเกิน 6.0 เมตร

- การบำรุงรักษาท่อระบายน้ำ: เพื่อให้การบํารุงรักษาเป็นไปด้วยความสะดวก เช่น การทําความสะอาดท่อระบายน้ำ และขุดลอกตะกอนทางระบายน้ำ ทำให้มีการกําหนดให้มีบ่อพักน้ำเป็นระยะ ตามตําแหน่งที่เป็นจุดเชื่อมต่อหรือท่อแยก ซึ่งการวางบ่อพักสำเร็จรูปมักมีการวางพร้อม ๆ กับท่อระบายน้ำคอนกรีตสำเร็จรูป โดยมีการกำหนดกฎเกณฑ์ให้มีระยะห่างของแต่ละบ่อพักอยู่ระหว่าง 6-12 เมตร และอาจมีการออกแบบเพื่อให้สามารถระบายอากาศเพื่อช่วยลดปัญหาการสึกกร่อนของท่อระบายน้ำคอนกรีตสำเร็จรูปและวัสดุอื่นอีกด้วย
- ลักษณะทางระบายน้ำ: ทางระบายน้ำจะต้องมีการออกแบบให้เหมาะสมกับแต่ละพื้นที่ เช่น ในถนนซอยแคบ หรือความกว้างน้อยกว่า 5.00 เมตร ซึ่งไม่สามารถจัดทําทางเท้าได้ จำเป็นต้องทำรางระบายน้ำตื้นรูปตัว V เพื่อให้น้ำถูกรวบรวมก่อนที่จะไหลลงท่อระบายน้ำตามตําแหน่งที่กำหนดไว้ สำหรับย่านชุมชนขนาดใหญ่ มีปริมาณน้ำที่ต้องระบายในปริมาณที่มาก การวางท่อระบายน้ำคอนกรีตสำเร็จรูปบริเวณใต้ดิน ใต้ทางเท้า หรือ ใต้ผิวจราจร พร้อมบ่อพักระบายน้ำจะเหมาะสมกว่าแต่อาจมีค่าใช้จ่ายที่สูงตามมาด้วย เป็นต้น
งานก่อสร้างโครงการวางท่อระบายน้ำ จำเป็นต้องมีการศึกษาและคำนวณทั้งปริมาณน้ำในพื้นที่ ปริมาณน้ำฝน ปริมาณน้ำเสีย ลักษณะของพื้นที่นั้น ๆ ความหนาแน่นของชุมชน และอื่น ๆ อีกมากมาย เพื่อนำมาคำนวณในการเลือกนำท่อระบายน้ำคอนกรีตสำเร็จรูปมาใช้ตามขนาด และจำนวนที่เหมาะสมกับงาน เพื่อให้เกิดการระบายน้ำให้มีประสิทธิภาพมากที่สุด
- Enovathemes
Related posts
25/03/2022
ท่อใยหินคืออะไร ต่างจากท่อระบายน้ำคอนกรีตอย่างไร
ท่อใยหิน หรือท่อซีเมนต์ใยหิน เป็นท่อที่พบเห็นได้ยินบ่อย ๆ หลายคนคงสงสัยว่าท่อใยหินเป็นอย่างไร [...]
31/01/2022
ท่อระบายน้ำคอนกรีตเสริมเหล็ก กับท่อคอนกรีตเสริมเหล็กแบบดันลอด มีความแตกต่างกันอย่างไร
ท่อระบายน้ำในปัจจุบันมีการสร้างขึ้นมาจากวัสดุที่หลากหลายทั้งแบบที่หล่อขึ้นบนพื้นที่ก่อสร้าง [...]
31/01/2022
หลักเกณฑ์ และข้อกำหนดที่ควรรู้สำหรับท่อระบายน้ำคอนกรีต
ท่อระบายน้ำคอนกรีตมีการผลิตออกมาในหลากหลายรูปทรงและขนาดต่าง ๆ [...]